Over de titel boven zijn verhaal hoeft Luut Edel niet lang na te denken: ‘Van huis uit’. De essentie van het bestaan is, volgens hem, verhuizen van stek naar stek. Het slaat zowel op het verleden als op de toekomst. Het Gastenhuis in Roden is straks zijn nieuwe thuis.
Zijn woning in Roden is net verkocht. Een ruim huis, dat vroeger behoorde aan een bekende huisarts uit het dorp. Hij woont er nu zo’n veertien jaar en verblijft sinds de scheiding, een half jaar geleden, alleen in het grote huis. Luut voelt nog elke dag het verdriet van de scheiding.
‘Ik probeer zo veel mogelijk alles zelf te doen, zo train ik mezelf en blijf ik zo lang mogelijk fit.’
Hij redt zich goed en met ondersteuning van zijn begeleider, die hulp biedt vanuit een PGB, gaat het naar tevredenheid. Bij Luut is vijf jaar geleden na een lichte hersenbloeding vasculaire dementie vastgesteld. ‘Een bepaald plekje in de hersenen is beschadigd, het kan snel gaan, maar het kenmerk is dat het een langzaam proces is’, zo verklaart Luut.
‘Mijn communicatievermogen is wel wat verminderd, ik praat bijvoorbeeld wat moeizamer en heb vooral last van praktische zaken, zoals van de fiets stappen, dan moet ik rustig aan doen anders val ik. Net als bij het fietsen naar het dorp, dan moet ik eerst goed nadenken, hoe de route loopt.’ Ondanks het mogelijke gevaar voor vallen, blijft Luut fietsen. ‘Zo train ik mijzelf, om te voorkomen dat ik aftakel. Net als zelf de was doen. Dan verricht ik verschillende handelingen en blijf ik scherp.’
Zijn pleegkinderen, uit zijn eerste huwelijk, zijn te zien op een grote foto in de keuken. Luut heeft veel steun van zijn kinderen en ook van zijn zus en zwager, die in Leek wonen. Zonder die aandacht zou hij het veel moeilijker hebben.
‘Zingen in het Gastenhuis? Ja, zingen is goed voor de ademhaling, je te uiten en je gedachten te verzetten. Dat zal leuk zijn als dat kan straks.’
Luut was vroeger socioloog en adviseerde diverse organisaties in het land. Hij bezoekt tegenwoordig een paar keer in de week het Odensehuis in Groningen, een vorm van dagopvang. Niet alle activiteiten spreken hem aan, maar hij gaat er toch met plezier heen. Sinds kort doet hij mee aan de Gedachtenkamer waar hij met gelijkgestemden gesprekken kan voeren. Want daar gaat zijn wens wel naar uit: omgaan met mensen met dezelfde interesses. Zo leest Luut veel, scrabbelt hij graag en schildert ook de laatste tijd, zijn nieuwe hobby. ‘Mijn vader kon goed schilderen, maar ik doe dit pas sinds kort; het zit waarschijnlijk toch in de genen.’
‘Misschien een idee, een boekenkast in de huiskamer voor alle bewoners. Zo kan ik ook veel van mijn boeken meenemen.’
Naast het fietsen, zolang dat nog kan, wil hij straks ook graag schilderen in het Gastenhuis. ‘Wie weet zijn er meer mensen die dit kunnen.’ Een ander idee is om een boekenkast te vullen met boeken van de bewoners. ‘Ik heb heel veel boeken thuis die ik graag een plek zou willen geven in het Gastenhuis en dat kan nooit allemaal op mijn kamer.’ Wat hij zeker wel in zijn eigen boekenkast zet, is een hele oude serie van Olivier B. Bommel. ‘Die lees ik nog geregeld, maar die komt dan wel in mijn eigen huiskamer te staan.’ En hij wil graag meepraten over het Gastenhuis. Als er een bewonerscommissie komt, doet hij graag mee.
‘Het afscheid zal niet gemakkelijk zijn, maar het kan niet anders.’
‘Het zal best wel pijn doen als ik de deur hier achter mij dicht doe. Ik zit nu wat in het ontwenningsproces, om afscheid te nemen van wat ik hier heb. De verhuizing is ook preventief, voor als het opeens een stuk minder met mij gaat. In het Gastenhuis is er goede opvang en steun, dat geeft ook rust. Ik heb dan ook alle vertrouwen in Klaas en Els, het zorgechtpaar. Daar heb ik al langer contact mee en ze begeleiden mij ook bij het proces van de overgang van huis naar het Gastenhuis.’
Luut Edel (78) is in augustus een van de eerste bewoners van het nieuw te starten Gastenhuis in Roden. Een oprechte, eerlijke en ontwikkelde man, die ook zegt wat hij van iets vindt. Maar ook een emotionele man, die er eerlijk voor uitkomt dat het geen gemakkelijke weg is. ‘Maar er is geen weg terug’, zo besluit hij zijn verhaal en daarop volgt lachend: ‘Aways Look on the Bright Side of Life’.
